Chcąc mówić o lateralizacji nie można ominąć ważnej kwestii jaką jest nasz MÓZG. Jak wiadomo, nasze ciało nie jest symetryczne. Tak samo mózg, który składa się z dwóch półkul, jest asymetryczny. Obie półkule różnią się zarówno funkcją jak i strukturą.

Jako ciekawostkę – badania pokazują, że najintensywniejszy rozwój mózgu ma miejsce do trzeciego roku życia. Natomiast około 16.-17. roku życia radykalnie spada tempo tworzenia się nowych połączeń w mózgu.

Obie półkule są wyspecjalizowane w czymś innym, jednak dla właściwego rozwoju potrzebna jest ich współpraca. Co ważne, prawa półkula kieruje lewą stroną ciała, lewa półkula zawiaduje prawą stroną ciała. Prowadzone kiedyś badania wykazały, że u 96% osób praworęcznych materiał językowy przetwarzany jest w lewej półkuli, zaś u 60%-70% osób leworęcznych materiał ten przetwarzany jest w prawej półkuli, natomiast 15% osób z grupy leworęcznych prezentuje obupółkulowe przetwarzanie języka. Dzieje się tak pomimo tego, że to głównie lewa półkula odpowiada za mowę i to ona teoretycznie powinna być dominująca. Kierując się tymi badaniami, można by wnioskować, że to, którą rękę mamy dominującą ma wpływ na to, która półkula będzie dominować w funkcji językowej.

Pierwsze znaki preferencji stronnej możemy zauważyć około 9. miesiąca życia, wtedy to pojawiać się powinien gest wskazywania palcem (dziecko wyciąga rączkę i wskazuje na rzecz, którą chce dostać lub tę, która go zainteresowała i chce się podzielić tym widokiem z opiekunem). Kiedy dziecko skończy 1. rok życia możemy zauważyć czy częściej wykonuje różne czynności jedną ręką, nie będzie to jeszcze konsekwentne posługiwanie się jedną ręką, natomiast możliwe, że zauważymy znaczącą preferencję jednej ręki.

Zazwyczaj pod koniec 4. roku życia u dzieci zauważyć już można preferencję jednego ucha, oka, nogi i ręki. Nie zawsze jednak preferencja ta będzie jednostronna, może się zdarzyć, że dziecko będzie miało dominującą prawą rękę a pozostałe części ciała będą dominować po stronie lewej. Może się też zdarzyć tak, że u dziecka będzie utrzymywać się oburęczność. Taka sytuacja u dziecka, które skończyło 4 rok życia może prowadzić do dysleksji i wymagać interwencji terapeutycznej. Dziecko, które zaczyna naukę w szkole powinno wybrać już rękę dominującą (tę, którą będzie pisało i wykonywało inne czynności).

PRZYKŁADOWE SPOSOBY BADANIA…

RĘKA:

• nawlekanie koralików na sznurek;
• odkręcanie słoiczków;
• krojenie ciastoliny nożykiem;
• malowanie/rysowanie;
• wrzucanie różnych przedmiotów do pojemnika.

NOGA:

• kopanie piłki (piłka powinna leżeć przed dzieckiem nieruchomo, po środku linii ciała);
• stanie na jednej nodze;
• skakanie na jednej nodze.

OKO:

• zaglądanie do butelki;
• patrzenie przez dziurę w kartce;
• patrzenie przez lunetę zrobioną np. z rolki po ręczniku papierowym.

UCHO:

Przed dzieckiem kładziemy przedmiot wydający jakiś dźwięk, prosimy o przystawienie ucha i posłuchanie.

Badanie lateralizacji wykonujemy najwcześniej u dziecka trzyletniego.

NA CO ZWRÓCIĆ UWAGĘ PODCZAS BADANIA?

• Badając dziecko musimy zadbać o to, by nie było ono świadome, że jest badane.
• Obserwujmy dziecko podczas czynności spontanicznych oraz wyuczonych jak np. pisanie.
• Nie powinniśmy pokazywać dziecku jak wykonać zadanie (może się sugerować i naśladować).
• Proponując różne aktywności powinniśmy zanotować, którą stroną częściej się posługuje, którą preferuje, która strona jest sprawniejsza/silniejsza.
• Badając wykonajmy przynajmniej po trzy próby (dla oka, ucha, nogi i ręki).

JAKIE MOŻEMY WYRÓŻNIĆ WZORCE LATERALIZACJI NA PODSTAWIE BADANIA?

• lateralizacja prawostronna (dominujące: prawa ręka, noga, ucho i oko);
• lateralizacja lewostronna (dominujące: lewa ręka, noga, ucho i oko);
• lateralizacja skrzyżowana (dominujące np. lewa ręka, prawa noga, lewe ucho i oko);
• lateralizacja nieustalona (np. obie ręce są wykorzystywane tak samo często, nie zauważa się preferencji jednej ze stron).

Źródło:

„Wczesna interwencja terapeutyczna”, 2017.